Στο παρόν άρθρο, θα βρεις πληροφορίες για τις πιο σημαντικές ψυχολογικές έννοιες. Θα βρεις ορισμούς και μία μικρή ανάλυση για κάποιους Ψυχολογικούς Όρους. Σε επιμέρους άρθρα της ιστοσελίδας μου, μπορείς να μάθεις περισσότερα για κάποιες έννοιες που εμφανίζονται παρακάτω.
Αγοραφοβία (agoraphobia)
Συχνή μορφή φοβίας που χαρακτηρίζεται από τον παθολογικό φόβο του ατόμου για δημόσιους χώρους, από τους οποίους είναι δύσκολο να διαφύγει σε περίπτωση ανάγκης. Η φοβία αυτή εμφανίζεται κυρίως όταν το άτομο βρίσκεται μόνο του έξω από το σπίτι, είναι μέσα σε πλήθος, περιμένει σε ουρά, στέκεται πάνω σε γέφυρα, ταξιδεύει με λεωφορείο, τρένο ή αυτοκίνητο κλπ. Η αγοραφοβία μπορεί να ωθήσει το άτομο στην αποφυγή ή στον περιορισμό των μετακινήσεών του και σε ακραίες περιπτώσεις σε άρνηση εξόδου του από το σπίτι. Διακρίνονται δύο τύποι με βάση την ταυτόχρονη ή μη εμφάνιση προσβολής πανικού.
Αγχολυτικά φάρμακα (anxiolytics/antianxiety drugs)
Φαρμακευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε καταστάσεις αυξημένης ψυχολογικής πίεσης και για την καταπολέμηση του επεισοδιακού έντονου άγχους. Είναι γνωστά και ως «ελάσσονα ηρεμιστικά».
Άγχος (anxiety)
Κατάσταση αγωνίας, ανησυχίας και αβεβαιότητας που συνοδεύεται από αίσθηση επικείμενου κινδύνου. Σχετίζεται με τον φόβο, αλλά το αντικείμενο του άγχους είναι λιγότερο συγκεκριμένο από εκείνο του φόβου.
Άγχος αποχωρισμού (separation anxiety)
[ 1] Άγχος του ατόμου που συνδέεται με την πιθανότητα απώλειας ενός προσώπου ή αντικειμένου με το οποίο έχει σχέση εξάρτησης
[2] Συμπτώματα συναισθηματικής αναστάτωσης που παρουσιάζουν τα βρέφη (κυρίως των 10-18 μηνών) όταν αποχωρίζονται το άτομο που τα φροντίζει, στο οποίο είναι προσκολλημένα
Αγχώδεις διαταραχές (anxiety disorders)
Σύνολο ψυχικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από χρόνιο άγχος και υπερβολικούς φόβους, και συνοδεύονται συνήθως από εφίδρωση, ταχυκαρδία, ναυτία και ψυχολογική ένταση.
Αίσθηση (sense)
Μία από τις βασικές κατηγορίες αισθητήριων εμπειριών, όπως η αίσθηση ακοής, γεύσης, θερμοκρασίας, ισορροπίας, κιναίσθησης, όρασης, οσμής, πίεσης, πόνου. Η κάθε αίσθηση είναι εφοδιασμένη με ειδικευμένους υποδοχείς, αντιδρά σε χαρακτηριστικά ερεθίσματα και έχει τις δικές της διόδους σε ένα ειδικό τμήμα του εγκεφάλου
Αμφιθυμία (ambivalence)
Η ταυτόχρονη ύπαρξη αντίθετων ή αντικρουόμενων τάσεων, συμπεριφορών και συναισθημάτων απέναντι σε ένα πρόσωπο ή αντικείμενο, όπως αγάπη και μίσος, έλξη και απώθηση κ.ά.
Αναπτυξιακά ορόσημα (developmental milestones)
Σημαντικές προβλέψιμες συμπεριφορές ή σημεία στη βιολογική, γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη που είναι κοινά για όλα τα παιδιά και των οποίων η εμφάνιση σηματοδοτεί την εξελικτική τους πρόοδο. Τέτοια ορόσημα είναι το περπάτημα στη βρεφική ηλικία ή η κατάκτηση της γλώσσας αργότερα.
Ανηδονία (anhedonia)
Έλλειψη αίσθησης ευχαρίστησης ή χαράς. Αποτελεί σύμπτωμα κατάθλιψης
Αντικοινωνική συμπεριφορά (antisocial behaviour)
Επιθετικές, παρορμητικές και, μερικές φορές, βίαιες πράξεις που προσβάλλουν ή παραβιάζουν τους κοινωνικούς και ηθικούς κώδικες (π.χ. νόμους και κανόνες που σχετίζονται με πρόσωπα και περιουσίες)
Αντίληψη (perception)
Η νοητική λειτουργία με την οποία τα δεδομένα των αισθήσεων οργανώνονται σε ενότητες με νόημα και ερμηνεύονται με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες του ατόμου
Ασυνείδητο (unconscious)
Σημαντικός όρος της ψυχανάλυσης. Θεωρείται ο «υπόγειος» χώρος του ψυχισμού όπου συγκεντρώνονται όλες οι ενορμήσεις και οι απωθημένες συναισθηματικές εμπειρίες.
Γνωστικές Διεργασίες (cognitiveprocesses)
Νοητικές πράξεις που εμπλέκονται στην αντίληψη, τη μάθηση, τη σκέψη και τη λύση προβλημάτων.
Γνωστική Διαστρέβλωση (cognitive distortion)
Συστηματικά διάχυτα λάθη στον τρόπο σκέψης και εξαγωγής συμπερασμάτων
Διαταραχές Διάθεσης (mood disorders)
Σύνολο διαταραχών που χαρακτηρίζονται από εναλλαγές στη διάθεση του ατόμου.
Διαταραχές Προσωπικότητας (personality disorders)
Εδραιωμένα, άκαμπτα και χρόνια σχήματα συμπεριφοράς που καθορίζουν την προσαρμοστική ικανότητα του ατόμου, συχνά χωρίς να γίνονται αντιληπτά από το ίδιο. Εκδηλώνονται στις γνωστικές και τις συναισθηματικές λειτουργίες, στη διαπροσωπική λειτουργικότητα και στον έλεγχο τον παρορμήσεων, και δεν οφείλονται στις άμεσες οργανικές επιδράσεις κάποιας ουσίας ή σωματικής κατάστασης.
Δυσλεξία (dyslexia)
Μαθησιακή δυσκολία με νευρολογικά αίτια, που εμφανίζεται ως ειδική αδυναμία στην αναγνώριση των λέξεων, στην αποκωδικοποίηση των εννοιών, στην ανάγνωση και κατανόηση του γραπτού κειμένου, καθώς και με τη μορφή δυσκολιών στη γραφή, στην ορθογραφία και σε ορισμένες περιπτώσεις στην αριθμητική, οι οποίες δεν οφείλονται σε χαμηλή νοημοσύνη ή έλλειψη κινήτρων.
Εκφοβισμός (bullying)
Σύμφωνα με τον ορισμό του πρωτοπόρου ερευνητή αυτού του φαινομένου Dan Olweus, η άσκηση βίας και κοινωνικής απομόνωσης στο πλαίσιο του σχολείου.
Έμμονη Ιδέα (idée fixe /fixed idea/insistent idea)
Ιδέα ή σκέψη που τείνει να επαναλαμβάνεται και να κυριαρχεί στη νοητική ζωή του ατόμου.
Ενσυναίσθηση (empathy)
Η ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να συμμερίζεται τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις ανησυχίες ενός άλλου ανθρώπου «σαν να» ήταν αυτός ο άλλος, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα την ακεραιότητά του.
Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (obsessive-compulsive disorder)
Μορφή αγχώδους διαταραχής που χαρακτηρίζεται από άγχος, επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις και συναισθήματα, έντονες παρορμητικές τάσεις και «τελετουργικές πράξεις» (π.χ. σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων, συνεχές πλύσιμο των χεριών, τακτοποίηση αντικειμένων σε σειρά κλπ.).
Κλειστοφοβία (claustrophobia)
Παθολογικός φόβος για τους κλειστούς χώρους.
Κοινωνική Φοβία (social phobia)
Υπερβολικός φόβος του ατόμου να βρίσκεται μαζί με άλλους, ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας ομάδας. Η κοινωνική φοβία παρεμποδίζει σε μεγάλο βαθμό την ομαλή άσκηση των κοινωνικών, επαγγελματικών και καθημερινών δραστηριοτήτων του, καθώς το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει με τρόπο που θα το φέρει σε αμηχανία ή θα προκαλέσει την ταπείνωσή του.
Μεταβατικό Αντικείμενο (transitional object)
Όρος που πρότεινε ο Donald Winnicott για να περιγράψει ένα αντικείμενο ιδιαίτερης αξίας για το βρέφος ή το μικρό παιδί. Το αντικείμενο αυτό λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο ίδιο και στη μητέρα του.
Στάδια Ανάπτυξης (stages of development)
Έννοια που χρησιμοποιείται για να ερμηνεύσει τη μεθοδική σχέση ανάμεσα στις διαδοχικές εξελικτικές αλλαγές του ατόμου από βιολογική, γνωστική και κοινωνικοσυναισθηματική άποψη, και παράλληλα να υποδείξει ότι οι αλλαγές αυτές είναι ποιοτικές και όχι ποσοτικές.
Συμβολικό Παιχνίδι (symbolic play)
Είδος παιχνιδιού στο οποίο το παιδί χρησιμοποιεί αντικείμενα προκειμένου να αναπαραστήσει κάποια άλλα. Το συμβολικό παιχνίδι εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο το παιδί χρησιμοποιεί τα αντικείμενα (π.χ. χρησιμοποιεί τουβλάκια για να φτιάξει ένα κάστρο).
Συμπεριφορά (behaviour)
Το σύνολο των παρατηρήσιμων αντιδράσεων ενός οργανισμού, καθώς και οι λεκτικές αναφορές σε υποκειμενικές εμπειρίες.
Σύναψη (synapse)
Εξειδικευμένος σύνδεσμος ανάμεσα σε ένα νευρικό κύτταρο και ένα άλλο κύτταρο (νευρικό, μυϊκό ή αδενικό), μέσω του οποίου το νευρικό κύτταρο μεταδίδει το σήμα του.
Σχιζοφρένεια (schizophrenia)
Όρος για μια ομάδα ψυχωτικών διαταραχών με κύριο χαρακτηριστικό τους την έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου, το οποίο εμφανίζει σοβαρές διαταραχές στη σκέψη, τη γλώσσα, την αντίληψη και τη διάθεση, παράξενη συμπεριφορά και κοινωνική απόσυρση.
Τελειοθηρία (perfectionism)
Ψυχαναγκαστική τάση του ατόμου να απαιτεί από τον εαυτό του και τους άλλους υψηλότερο επίπεδο επίδοσης από αυτό που ταιριάζει στις περιστάσεις. Θεωρείται ότι αποτελεί τη βάση της δυστυχίας και της ταλαιπωρίας πολλών ατόμων, επειδή τίποτα από όσα κάνουν τα ίδια ή οι άλλοι δεν είναι αρκετά καλό.
Υποχονδρίαση (hypochondriasis)
Μία από τις σωματόμορφες διαταραχές, που χαρακτηρίζεται από τον έντονο, επίμονο και νοσηρό φόβο του ατόμου -διάρκειας τουλάχιστον έξι μηνών- για τις αρρώστιες, ο οποίος βασίζεται στην παρερμηνεία των διαφόρων ενδείξεων και λειτουργιών του σώματός του.
Φοβία (phobia)
Υπερβολικός και επίμονος φόβος που προκαλείται από την παρουσία ή την πρόβλεψη της παρουσίας ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης (π.χ. η θέα του αίματος, τα ύψη, οι κλειστοί χώροι, ορισμένα ζώα κλπ.). Το κυρίαρχο σύμπτωμα της φοβίας είναι το δυσανάλογα έντονο άγχος που δημιουργείται όταν το φοβογόνο αντικείμενο είναι παρόν.
Ψυχαναγκασμός (compulsion)
Επαναληπτική, στερεότυπη και επίμονη πράξη την οποία το άτομο αισθάνεται ότι πρέπει να εκτελέσει, μην μπορώντας να αντισταθεί. Χρησιμεύει ως άμυνα σε απαράδεκτες ιδέες και επιθυμίες. Η μη εκτέλεσή της δημιουργεί στο άτομο υπερβολικό άγχος.
Ψυχανάλυση (psychoanalysis)
Θεωρία που αναπτύχθηκε αρχικά από τον Sigmund Freud και ερμηνεύει το σύνολο της φυσιολογικής και παθολογικής ανθρώπινης συμπεριφοράς
Ψυχική Διαταραχή (mental disorder)
Γενικός όρος για σοβαρό ψυχικό πρόβλημα οργανικής ή ψυχογενούς φύσης.
Ψυχική Υγεία (mentalhealth)
Κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συναισθηματική ευεξία, εσωτερική αρμονία, σχετική απουσία άγχους και άλλων διαταραχών, καθώς και ικανότητα σύναψης εποικοδομητικών σχέσεων και αντιμετώπισης των συνηθισμένων απαιτήσεων και εντάσεων της ζωής.
Ψυχοδραστικά Φάρμακα (psychoactive drugs)
Χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τη διάθεση, τη συνειδητότητα και τη σκέψη. Ψυχοδραστικά φάρμακα θεωρούνται τα ψυχοκινητικά διεγερτικά, τα ηρεμιστικά κ.ά.
Ψυχοθεραπεία (psychotherapy)
Κάθε θεραπευτική μέθοδος ψυχικών διαταραχών ή διαταραχών συμπεριφοράς που χρησιμοποιεί ψυχολογικές τεχνικές. Έχει στόχο τη μείωση, τη μετατροπή ή την εξάλειψη των υπαρχόντων συμπτωμάτων και επιβαρυντικών παραγόντων, την τροποποίηση ενοχλητικών συνηθειών και προβληματικών μορφών συμπεριφοράς, καθώς και την περαιτέρω βελτίωση και ανάπτυξη της προσωπικότητας και των διαπροσωπικών σχέσεων του ατόμου. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή και αποτελεσματική ψυχοθεραπεία θεωρείται η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο.
Ψυχολογία (psychology)
Η επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά και τις γνωστικές διεργασίες των ζώντων οργανισμών και εφαρμόζει τα πορίσματα των ερευνών για την επίλυση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα στην αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον. Η προσπάθεια κατανόησης και εξήγησης της συμπεριφοράς ανθρώπων ως μέρος της συνολικής διαδικασίας της ζωής. Περιλαμβάνει τα οργανικά συστήματα που συνδέονται με τη συμπεριφορά, τις αισθητήριες και κινητικές λειτουργίες, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, την πορεία της ανάπτυξης, κληρονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, συνειδητές και ασυνείδητες νοητικές διεργασίες, την ψυχική υγεία και τις διαταραχές, δυναμικές συμπεριφοράς, την παρατήρηση, τη χορήγηση δοκιμασιών και την πειραματική μελέτη της συμπεριφοράς.
Ψυχολογική Προβολή (psychological projection)
Είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο προβάλλει τις δικές του ανεπιθύμητες σκέψεις και πεποιθήσεις σε κάποιον άλλο. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας. Τον όρο διατύπωσε πρώτος ο Sigmund Freud.
Οι παραπάνω Ψυχολογικοί Όροι είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται συχνότερα στην Ψυχολογία.
Αν θέλεις να μάθεις για κάποιον άλλο Ψυχολογικό Όρο που δεν έχω συμπεριλάβει, μπορείς να τον γράψεις στα σχόλια για να τον προσθέσω.
Ο κατάλογος εμπλουτίζεται διαρκώς!
