Οι φοβίες στην ζωή μας

Οι φοβίες κατηγοριοποιούνται και κατανοούνται ως αγχώδεις διαταραχές. Το άγχος μπορεί να είναι ένστικτο επιβίωσης και χρήσιμο εργαλείο ενώ πολλά άτομα υποφέρουν από προβλήματα άγχους.

Μια φοβία μπορεί να οριστεί από ένα ακραίο επίπεδο άγχους και φόβου όταν αντιμετωπίζετε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση που είναι δυσανάλογη με την πραγματική απειλή.

Το άτομο μπορεί επίσης να αισθάνεται ανήσυχο και στενοχωρημένο όταν σκέφτεται το συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση.

 Οι φοβίες μπορεί να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή και να γίνουν σχεδόν αδύνατες για τους πάσχοντες.

 Οι φοβίες μπορεί να οδηγήσουν σε έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελματική λειτουργία.

Οι φοβίες και οι τύποι της

Τύπος Ζώου: Περιλαμβάνουν φόβους για ζώα όπως σκύλοι, γάτες, αράχνες, ζωύφια, ποντίκια, αρουραίοι, πουλιά, ψάρια και φίδια.

Τύπος Φυσικού Περιβάλλοντος: Περιλαμβάνουν φόβους για ύψη, καταιγίδες και την ύπαρξη κοντά στο νερό.

Τύπος τραυματισμού με έγχυση αίματος: Περιλαμβάνουν φόβους να δουν αίμα, να λάβουν εξέταση αίματος ή ένεση, να παρακολουθήσουν ιατρικές διαδικασίες στην τηλεόραση και για ορισμένα άτομα, ακόμη και να μιλήσουν μόνο για ιατρικές διαδικασίες.

Τύπος κατάστασης: Περιλαμβάνουν φόβους για καταστάσεις όπως η οδήγηση, η πτήση, τα ασανσέρ και τα κλειστά μέρη.

Άλλος τύπος: Περιλαμβάνουν άλλους συγκεκριμένους φόβους, όπως φόβους πνιγμού ή εμετού μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών, φόβους για σπάσιμο μπαλονιών ή άλλους δυνατούς ήχους ή φόβους για κλόουν.

Άλλες φοβίες που συχνά κατηγοριοποιούνται ξεχωριστά και ως σύνθετες περιλαμβάνουν τα ακόλουθα.

Η αγοραφοβία περιγράφεται ως φόβος όπου αποφεύγεται να μείνεις μόνος ή σε δημόσιους χώρους από τους οποίους η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη ή να μην υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια σε περίπτωση ξαφνικών ανικανοτήτων, π.χ. πλήθη, σήραγγες, γέφυρες ή δημόσια μέσα μεταφοράς.

Η κοινωνική φοβία περιγράφεται ως ο φόβος του να είσαι στο επίκεντρο της προσοχής ή φόβος να συμπεριφέρεσαι με τρόπο που θα είναι ενοχλητικό ή ταπεινωτικό.

Ποια είναι τα σημάδια μιας Φοβίας;

Ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει μερικά ή πολλά από αυτά τα συμπτώματα όταν έρθει αντιμέτωπο με τη φοβία του. Κάθε άτομο μπορεί επίσης να εμφανίσει διαφορετική βαρύτητα στα συμπτώματα.

Τα κοινά συμπτώματα και σημεία μιας φοβίας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα.

• Αίσθημα παλμών ή επιταχυνόμενος καρδιακός ρυθμός
• Τρόμος
• Ξερό στόμα
• Δυσκολία αναπνοής
• Αίσθημα πνιγμού
• Πόνος στο στήθος
• Ναυτία ή κοιλιακή δυσφορία
• Εξάψεις
• Κρύα ρίγη
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Σημαντική αποφυγή σε αντικείμενο ή κατάσταση
• Αίσθημα ζάλης, αστάθειας, λιποθυμίας, ζάλης

Πολλά άτομα που υποφέρουν από φοβία μπορεί επίσης να έχουν άλλο πρόβλημα ψυχικής υγείας.

Έχουν βρεθεί σύνδεσμοι με τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή ,τη διαταραχή πανικού, τη χρήση ουσιών, την κατάθλιψη και άλλες φοβίες.

Ποια είναι τα αίτια των Φοβιών;

Μπορεί να υπάρχουν ένας ή πολλοί παράγοντες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν φοβία.

Η μάθηση από τις προσωπικές μας εμπειρίες μπορεί να συμβάλει κυρίως στην ανάπτυξη του φόβου.

Για παράδειγμα, η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος μπορεί να οδηγήσει σε φοβία.

 Για παράδειγμα, κάποιος που δαγκώνεται από σκύλο θα τραυματιστεί από την εμπειρία που μπορεί να εξελιχθεί σε φόβο για τα σκυλιά.

Αυτό μπορεί να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης που εξυπηρετεί χρήσιμο σκοπό, ωστόσο για πολλούς η φοβία μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή ζωή και να είναι δυσανάλογη με την πραγματική απειλή.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που έχει φοβία με τα σκυλιά μπορεί να αποφεύγει να περπατά σε τοποθεσίες όπου μπορεί να βρίσκονται σκύλοι, όπως πάρκα.

Η πληροφοριακή εκμάθηση ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη φοβίας. Ακούγοντας ή διαβάζοντας ότι κάτι είναι επικίνδυνο, οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν να το φοβούνται.

 Ένα παράδειγμα μπορεί να είναι η ανάγνωση ότι τα άλογα μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνα οδηγώντας σε φοβία για τα άλογα.

Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδηλώνουν ότι πολλές φοβίες μπορεί να προκύψουν από τη μάθηση κοινωνικής παρατήρησης.

Αυτό σημαίνει ότι ορισμένα άτομα μπορεί να αναπτύξουν μια φοβία, αποκλειστικά από την παρατήρηση άλλων που δείχνουν φόβο όταν έρχονται αντιμέτωποι με ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση.

 Ένα παράδειγμα μπορεί να είναι ότι ένας γονέας μπορεί να μεταφέρει το φόβο του για τις αράχνες σε ένα παιδί δείχνοντας φόβο ο ίδιος. Μαθαίνουμε από τους άλλους και μιμούμαστε τις συμπεριφορές τους, ιδιαίτερα τους γονείς μας όταν είμαστε σε νεαρή ηλικία.

Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχουν συνειρμικές φοβίες. Για παράδειγμα, ένα άτομο στέκεται σε μια στάση λεωφορείου και δαγκώνεται από έναν σκύλο.

Αυτή η εμπειρία είναι γνωστό ότι εξελίχθηκε σε φόβο για τα λεωφορεία. Επομένως, το άτομο έχει συσχετίσει ένα τραυματικό γεγονός με κάτι άλλο που βιώθηκε εκείνη τη στιγμή, αλλά άσχετο με το τραύμα.

Πολλά άτομα έχουν αναφέρει ότι η φοβία τους «αναδύθηκε από το πουθενά», που σημαίνει ότι δεν υπάρχει γνωστή αιτία.

 Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι αυτά τα άτομα μπορεί να έχουν καταπιέσει ορισμένες αναμνήσεις στο υποσυνείδητό τους, επομένως δεν γνωρίζουν συνειδητά γιατί έχει αναπτυχθεί η φοβία.

Ένα ενδιαφέρον σημείο που πρέπει να συζητηθεί είναι ότι πολλοί άνθρωποι εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα, πληροφορίες βασισμένες στον φόβο και παρατήρηση των φοβιών άλλων ανθρώπων, αλλά δεν αναπτύσσουν φοβία.

Αυτό μπορεί να υποδεικνύει ότι ορισμένες προηγούμενες εμπειρίες μπορεί επίσης να συμβάλλουν στη φοβία.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που έχει μεγαλώσει με σκύλους μπορεί να έχει λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει φοβία για σκύλους μετά το δάγκωμα σε σύγκριση με κάποιον που δεν έχει συναντήσει ποτέ σκύλους πριν το δαγκώσει.

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη μιας φοβίας είναι η απάντηση σε ένα τραυματικό γεγονός. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει δαγκωθεί από σκύλο θα μπορούσε να επιλέξει είτε να αποφύγει τα σκυλιά από τότε, είτε να χαϊδέψει και να χαϊδέψει σκύλους για να ενισχύσει την ανθεκτικότητά του στον φόβο. Το άτομο που αποφεύγει τα σκυλιά μπορεί να έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει φοβία, αφού δεν είχε περαιτέρω έκθεση σε σκύλους, οπότε δεν μαθαίνει ότι η απειλή δεν είναι τόσο σοβαρή.

Υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η γενετική σχετίζεται με φοβίες. Ωστόσο, υπάρχουν προτάσεις για άλλους βιολογικούς παράγοντες. Όταν ένα άτομο φοβάται, ενεργοποιούνται φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως η απελευθέρωση αδρεναλίνης και κορτιζόλης. Υπάρχουν επίσης σωματικές επιπτώσεις όπως αυξημένος καρδιακός ρυθμός. Μπορεί ορισμένα άτομα να έχουν ενισχυμένη φυσιολογική εμπειρία όταν αντιμετωπίζουν έναν φόβο, έχοντας μια πιο σοβαρή εμπειρία και μνήμη του γεγονότος, επομένως είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν φοβία.

Κατάλληλη θεραπεία για τις φοβίες

Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες που βασίζονται σε στοιχεία.

Η θεραπεία έκθεσης-απευαισθητοποίησης μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας μιας φοβίας. Αυτό συνεπάγεται ότι το άτομο εκτίθεται σταδιακά στα ερεθίσματα φοβίας και αναπτύσσει ανθεκτικότητα στο συσχετιζόμενο άγχος.

Αρχικά αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μια τρομακτική πορεία θεραπείας, ωστόσο έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί αποτελεσματικά για μεγάλο αριθμό ανθρώπων.

Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική έχει βρεθεί ότι είναι πολύ χρήσιμες για την αντιμετώπιση των φοβιών, ιδιαίτερα όταν η έναρξη ήταν κατά την παιδική ηλικία, την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή.

Αυτή η προσέγγιση μπορεί να επικεντρωθεί στη ρίζα της αιτίας, στα πιθανά ερεθίσματα και στη συνεργασία με τον θεραπευτή για την επίλυση της φοβίας αναπτύσσοντας στρατηγικές αντιμετώπισης.

Ορισμένες ψυχολογικές προσεγγίσεις μπορεί να περιλαμβάνουν γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, η οποία διερευνά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά σας γύρω από τη φοβία. Αναπτύσσονται πρακτικοί τρόποι αποτελεσματικής αντιμετώπισης της φοβίας.

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να επωφεληθούν από μία ή συνδυασμό τέτοιων προσεγγίσεων.