Στην σημερινή εποχή, οι άνθρωποι πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με αρκετά ψυχικά εφόδια έτσι ώστε να ανταπεξέρχονται στις καθημερινές δυσκολίες τους, ουσιαστικά είναι αναγκαίο να είναι ανθεκτικοί σαν ατσάλι.
Τι είναι Ψυχική Ανθεκτικότητα;
Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την παραπάνω διαδικασία και πως αυτή εμπλέκεται στην καθημερινότητά μας, ώστε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από γεγονότα που δύναται να επιφέρουν κίνδυνο σε εμάς και τους γύρω μας.
Η ψυχική ανθεκτικότητα λοιπόν, αναφέρεται σε όλες εκείνες τις ικανότητες που πρέπει να διακατέχουν οι άνθρωποι για να αντιμετωπίσουν αγχογόνες και απειλητικές για αυτούς καταστάσεις που ενδέχεται να τους φέρουν σε δύσκολη θέση.
Είναι όλα εκείνα τα εφόδια που πρέπει να έχουν για να αντιμετωπίζουν κάθε δυνατό πρόβλημα με την βέλτιστη λύση.
Χρειάζονται λοιπόν, παράγοντες που μπορούν να προστατέψουν το άτομο και είναι ποικίλοι και πολλαπλοί.
Με τον όρο ψυχική ανθεκτικότητα εννοούμε όλα εκείνα τα ατομικά χαρακτηριστικά και τους προστατευτικούς παράγοντες που αποτελούν για τον κάθε άτομο χωριστά το υποστηρικτικό του δίκτυο ώστε να ανταπεξέλθει σε κάθε δυσκολία και να επαναδομήσει τον εαυτό του.
Ο παραπάνω όρος σχετίζεται με κάθε άτομο ανεξαρτήτως του κοινωνικο-οικονομικού του επιπέδου , την εθνότητά του ή το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζει.
Προστατευτικοί Παράγοντες
Με τον όρο προστατευτικοί παράγοντες εννοούμε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του ατόμου που είναι συνήθως εγγενή ή εκείνα τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται που το βοηθούν να έχει συγκεκριμένες δεξιότητες και να είναι κοινωνικά επαρκές ώστε να αντιμετωπίζει κάθε αντιξοότητα. Κάνουν τους ανθρώπους να είναι πιο ανθεκτικοί.
Ποιες είναι οι δεξιότητες των ατόμων με Ψυχική Ανθεκτικότητα;
Οι δεξιότητες που έχουν αναπτύξει τα άτομα με ψυχική ανθεκτικότητα είναι:
- κριτική σκέψη
- δυνατότητα να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες
- ικανότητα για επίλυση προβλημάτων
- έχουν μία αισιοδοξία για το μέλλον
- έχουν ενδιαφέροντα και διαθέτουν πολλά κίνητρα
- θέτουν στόχους και είναι καλά προσανατολισμένα σε αυτούς
- η ικανότητα για ανάληψη πρωτοβουλιών
- η ανεξαρτησία, η διαίσθηση
- η αίσθηση του χιούμορ
- η σύναψη υγιών σχέσεων
- ύπαρξη ηθικών αξιών
- η δημιουργικότητα
Έτσι ,οι ενδογενείς παράγοντες που υποβοηθούν την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι ατομικά χαρακτηριστικά. Τα άτομα με τα χαρακτηριστικά αυτά θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία των άλλων για την επίτευξη κάποιου σκοπού ενώ διαθέτουν κοινωνικές δεξιότητες (διεκδικητικότητα, έλεγχος παρορμητικότητας, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων) χρήσιμες στην ζωή τους.
Είναι κοινωνικοί, διακρίνονται από αίσθηση του χιούμορ, χαρακτηρίζονται από αυτονομία και ανεξαρτησία και έχουν διαμορφώσει μια αισιόδοξη στάση για προσωπική εξέλιξη.
Επιπρόσθετα διαθέτουν εσωτερικό κέντρο ελέγχου, είναι ευέλικτοι και διαθέτουν κίνητρα για μάθηση. Διαθέτουν επίσης, κίνητρα και ικανότητες για μάθηση που σχετίζονται με την μαθησιακή διαδικασία.
Πως επιδρά το περιβάλλον στη Ψυχική Ανθεκτικότητα;
Οι Περιβαλλοντικοί παράγοντες που είναι αρωγοί στην διαδικασία ανάπτυξης ψυχικής ανθεκτικότητας είναι:
- να θέτει σαφή όρια το περιβάλλον που ζει το άτομο (κανόνες, νόμους, συνήθειες)
- να προάγει τον καταμερισμό ευθυνών και την παροχή υπηρεσιών
- ένα καλό υποστηρικτικό περιβάλλον παρέχει πρόσβαση σε πηγές για την ικανοποίηση βασικών αναγκών (στέγη, εργασία, υγεία, διασκέδαση)
- παρέχει ευκαιρίες για ανάληψη ευθύνης, για λήψη αποφάσεων
- συμβάλλει στην ανάπτυξη των αξιών (αλτρουισμός)
- δείχνει εκτίμηση στα μοναδικά ταλέντα και τις δυνατότητες του κάθε ατόμου
Η πορεία της Ψυχικής Ανθεκτικότητας
Οι ερευνητές στο χώρο της ψυχικής ανθεκτικότητας υπογραμμίζουν ότι η ψυχική ανθεκτικότητα είναι μια διαρκής και δυναμική διαδικασία και όχι ένα σύνολο από χαρακτηριστικά που έχει ή δεν έχει το άτομο.
Είναι φανερό ότι κάποια άτομα έχουν μερικά χαρακτηριστικά ενώ άλλα έχουν διαφορετικά.
Κάθε άτομο μπορεί να έχει και μόνο ένα στοιχείο ψυχικής ανθεκτικότητας, το οποίο να είναι τόσο επαρκές ώστε να αντιμετωπίσει κάθε δυσλειτουργικό και αγχογόνο πλαίσιο.
Ένα λοιπόν, χαρακτηριστικό μπορεί να είναι αρκετό ώστε να δώσει ώθηση στο άτομο να υπερβεί τις δυσκολίες και η εμφάνιση πρόσθετων χαρακτηριστικών μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός μόνου αρχικά διαθέσιμου προστατευτικού παράγοντα.
Έρευνες εξηγούν ότι τα άτομα όταν έρχονται αντιμέτωπα με κάποια δυσκολία αντιδρούν σε αυτή με διπλό τρόπο:
- έχουν μία αρνητική συμπεριφορά και
- μία συμπεριφορά ψυχικής ανθεκτικότητας ταυτόχρονα.
Μπορεί μια συμπεριφορά να χαρακτηρίζεται ακατάλληλη αλλά στην πραγματικότητα να περιέχει στοιχεία ψυχικής ανθεκτικότητας. Πρέπει το πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει κάθε άτομο να ενισχύει κάθε συμπεριφορά που διακρίνεται από στοιχεία ψυχικής ανθεκτικότητας και να δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά.
Στόχος λοιπόν, είναι πως θα αναπτυχθούν περισσότεροι προστατευτικοί παράγοντες ώστε να μην ανατρέπεται η ισορροπία και να εξοστρακίζεται κάθε αρνητική επίδραση των αγχογόνων γεγονότων της ζωής ενός ατόμου.
Σημείωση:
Τα παιδιά με ψυχική ανθεκτικότητα έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τους ενήλικες που έχουν αναπτύξει ψυχική ανθεκτικότητα και μπορούν εύκολα να γίνουν ανθεκτικοί σαν ατσάλι!
Για να μάθεις περισσότερα σχετικά με τα παιδιά και την Ψυχική Ανθεκτικότητα και πως σχετίζεται αυτή με το σχολείο κάνε κλικ στον σύνδεσμο παρακάτω.
